سلامت کبد
مردم زیادی در سراسر جهان دچار مشکلات کبدی مانند، کبد چرب الکلی و غیر الکی، سیروز کبدی، نارسایی کبدی، هپاتیت و سرطان کبد هستند. مرگ و میر ناشی از اختلالات کبدی حدود 2 میلیون نفر در سال است. برخی گیاهان دارویی برای سلامت کبد مفید هستند که در این نوشتار فواید آنها برای پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای کبدی ارائه می‌شود.
عوامل خطرساز مهم برای بیماری کبد شامل مصرف زیاد الکل، سطح بالای قند خون، چاقی، فشار خون بالا، ویروس‌ها، افزایش سطح تری گلیسیرید و کلسترول و … است
بیماریهای کبدی به روش‌های مختلفی از جمله دارو، تغذیه، ایمنی درمانی (ایمونوتراپی)، تغییر سبک زندگی، جراحی و حتی پیوند کبد در مرحله نهایی بیماری کبدی درمان می‌شود.
علاوه بر درمان‌های استاندارد، بسیاری از افراد به امید بهبود و محافظت از سلامت کبد خود به درمان‌های جایگزین گیاهی روی می‌آورند. در حقیقت، حدود 65٪ از افراد مبتلا به بیماریهای کبدی در آمریکا و اروپا از مکمل‌های گیاهی استفاده می‌کنند.
در ادامه 10 گیاه دارویی که برای بهبود سلامت کبد و پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مزمن و خطرناک کبدی مفید هستند معرفی می‌شوند.
فروش آنلاین انواع عصاره‌های گیاهی
خار مریم (Milk thistle)
خار مریم (سیلیمارین) بیش از 2000 سال است که برای درمان مجاری صفراوی و بیماریهای کبدی استفاده می‌شود و تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است دارای خواص محافظتی کبدی باشد.
خار مریم حاوی ماده‌ای به نام سیلیمارین است که دارای اثرات آنتی اکسیدانی قوی است. سیلیمارین می‌تواند به بازسازی سلول‌های کبدی کمک کند و التهاب را کاهش دهد.
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف مکمل سیلیمارین می‌تواند به محافظت در برابر پیشرفت بیماری کبد، طولانی شدن عمر افراد مبتلا به سیروز الکلی و افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری کبد کمک کند. اما این مطالعات کاملا به اثبات نرسیده‌اند و نیازمند تحقیقات بیشتری هستند. صرف نظر از اثربخشی، سیلیمارین بی خطر است و حتی با دوزهای بالا نیز با عوارض جانبی همراه نیست.
جینسینگ (Ginseng)
جینسینگ یک مکمل گیاهی محبوب است. به دلیل خواص ضد التهابی قوی معروف است.
تعدادی از آزمایشات بر روی حیوانات نشان داده که جینسینگ دارای اثرات آنتی اکسیدانی است و می‌تواند به محافظت در برابر آسیب کبدی ناشی از ویروس‌ها، سموم و الکل کمک کند. بعلاوه، ممکن است بازسازی سلول‌های کبدی را پس از جراحی تقویت کند.
همچنین برخی از مطالعات انسانی نشان داده که درمان با جینسینگ ممکن است عملکرد کبد را بهبود بخشد و خستگی و التهاب را در افراد مبتلا به بیماری کبد و اختلال عملکرد کبد کاهش دهد.
یک مطالعه در سال 2020 بر روی 51 مرد با افزایش سطح آلانین ترانس آمیناز(ALT) ، نشانگر آسیب کبدی، نشان داد افرادی که روزانه 3 گرم عصاره جینسینگ به مدت 12 هفته مصرف می‌کردند، کاهش قابل توجهی در ALT داشتند. سطح گاما-گلوتامیل ترانسفراز(GGT) ، نشانگر دیگری برای آسیب کبدی، نیز به طور قابل توجهی کاهش یافت.
اگرچه این نتایج امیدوار کننده است، اما تحقیقات بیشتری در مورد بررسی اثرات جینسینگ بر سلامت کبد مورد نیاز است.
درصورتیکه جینسینگ به تنهایی و به مقدار کم مصرف شود، برای سلامت کبد نسبتاً بی‌خطر است. با این حال، جینسینگ توانایی تداخل دارویی و واکنش با داروها را دارد که می‌تواند منجر به آسیب کبدی و سایر عوارض جانبی بالقوه خطرناک شود. بنابراین اگر دارویی مصرف می‌کنید قبل از مصرف جینسینگ بعنوان درمان دارویی حتما با پزشک خود مشورت کنید.
چای سبز (Green Tea)
چای سبز و ترکیب اصلی پلی فنل آن به‌نام اپیگالوکاتچین گالات (EGCG) برای بیماریهای کبدی مفید است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مکمل با عصاره چای سبز به درمان بیماران کبدی کمک می‌کند.
یک مطالعه بر روی 80 نفر مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) نشان داد که مصرف روزانه 500 میلی‌گرم مکمل عصاره چای سبز به مدت 90 روز به طور قابل توجهی نشانگرهای آسیب کبدی ALT و AST را کاهش می‌دهد.
مطالعه دیگری در 80 فرد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی نشان داد که مصرف روزانه 500 میلی‌گرم عصاره چای سبز به مدت 12 هفته بهبود قابل توجهی در میزانAST ، ALT و نشانگرهای التهابی را نتیجه می‌دهد. این درمان باعث کاهش تغییرات چربی در کبد هم شد.
همچنین نشان داده شده است که مصرف چای سبز در برابر بیماریهای مختلف کبدی از جمله سرطان کبد، هپاتیت، سیروز، کبد چرب و بیماری مزمن کبد محافظت می‌کند.
در حالی که نوشیدن چای سبز برای اکثر افراد بی خطر تلقی می‌شود در موارد نادر، مکمل‌های عصاره چای سبز با آسیب حاد کبدی مرتبط هستند.
ریشه شیرین بیان ( Licorice Root)
شیرین بیان یک گیاه با خواص دارویی قدرتمند است. در مطالعات علمی نشان داده شده که ریشه شیرین بیان دارای اثرات ضد التهابی، ضد ویروسی و محافظت از کبد است.
ماده اصلی فعال در ریشه شیرین بیان، ترکیب ساپونین گلیسیریزین است که معمولاً در طب سنتی چینی و ژاپن برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری کبد استفاده می‌شود.
تحقیقی که بر روی 66 فرد مبتلا به بیماری کبد چرب انجام شد، نشان داد مصرف روزانه 2 گرم مکمل عصاره ریشه شیرین بیان به مدت 2 ماه به طور قابل توجهی باعث کاهش ALT و AST می‌شود.
البته برخی از افراد نسبت به شیرین بیان حساسیت بیشتری دارند و استفاده طولانی از محصولات شیرین بیان می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی از جمله فشار خون بالا و سطح پتاسیم خون پایین را به همراه داشته باشد.
زردچوبه (Turmeric)
زردچوبه و ترکیب اصلی آن بنام کورکومین فواید چشمگیری برای سلامتی بدن دارد. خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی قدرتمندی دارد که باعث می‌شود این گیاه یک انتخاب محبوب برای کسانی باشد که مبتلا به بیماری کبد هستند.
یک مطالعه در افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی نشان داد که مصرف روزانه 500 میلی‌گرم کورکومین به مدت 8 هفته به طور قابل توجهی سطح AST و ALT را کاهش می‌دهد.
مطالعه دیگری در 70 نفر مبتلا به کبد چرب غیرالکلی نشان داد که مصرف روزانه 500 میلی‌گرم کورکومین و 5 میلی‌گرم پیپرین به مدت 12 هفته کاهش قابل توجهی در میزان ALT ، AST ، کلسترول بد و نشانگرهای التهابی دارند. پیپرین ترکیبی است که در فلفل سیاه یافت می‌شود و جذب کورکومین را افزایش می‌دهد.
مصرف مکمل زردچوبه و کورکومین معمولاً بی خطر هستند. با این حال، مواردی از آسیب حاد کبدی گزارش شده است. اما هنوز مشخص نیست که آیا این موارد به دلیل آلودگی محصولات کورکومین یا خود محصولات بوده است.
سیر (Garlic)
اگرچه افراد زیادی از سیر بعنوان طعم دهنده استفاده می‌کنند اما سیر یک گیاه دارویی با خواص درمانی بسیار است. سیر حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی قوی مانند آلیسین، آلین و اجون است که ممکن است به سلامت کبد کمک کنند.
یک مطالعه در سال 2020 که بر روی 98 نفر مبتلا به کبد چرب غیرالکلی انجام شد، نشان داد که کسانی که 800 میلی‌گرم پودر سیر در روز به مدت 15 هفته مصرف می‌کردند کاهش قابل توجهی در سطح ALT ، AST ، کلسترول بد و تری گلیسیرید را تجربه کردند.
مطالعه دیگری روی بیش از 24000 بزرگسال نشان داد که مردانی که بیش از 7 بار در هفته سیر خام مصرف می‌کنند خطر ابتلا به بیماری کبد چرب در آنها تا 29٪ کاهش می‌یابد. البته برای زنان این رابطه مشهود نبود.
همچنین نتایج یک مطالعه رابطه بین مصرف سیر خام و کاهش خطر ابتلا به سرطان کبد را نشان داد. خوردن سیر خام دو بار یا بیشتر در هفته 23٪ خطر ابتلا به سرطان کبد را کاهش می‌دهد.
اگرچه مصرف سیر خام به طور کلی بی‌خطر تلقی می‌شود، اما مکمل‌های غلیظ سیر ممکن است در برخی افراد آسیب کبدی ایجاد کنند.
زنجبیل (Ginger)
زنجبیل یا همان ریشه زنجبیل یک ماده محبوب آشپزی است و به‌عنوان یک گیاه دارویی در درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماریهای کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نتایج تحقیقی که بر روی 46 فرد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی انجام شد، نشان داد مصرف روزانه 1500 میلی‌گرم پودر زنجبیل به مدت 12 هفته به طور قابل توجهی باعث کاهش سطح ALT، کلسترول بد و کلسترول کل، قند خون ناشتا و نشانگر التهابی CRP می‌گردد.
در مطالعه دیگری نیز نتایج مشابهی دیده شد. مصرف روزانه 2 گرم زنجبیل به مدت 12 هفته در افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی سطح ALT ، GGT، نشانگرهای التهابی و تجمع چربی در کبد را به طور قابل توجهی کاهش داد.
ریشه زنجبیل حاوی ترکیبات قدرتمندی از جمله جینجرول و شوگائول است که به مهار التهاب کمک می‌کنند. از آسیب سلولی محافظت می‌کنند. بنابراین ممکن است به سلامت کبد کمک کنند. زنجبیل از کبد در برابر سموم مانند الکل نیز محافظت می‌کند.
به طور کلی زنجبیل حتی برای کسانی که بیماری کبدی دارند بی‌خطر است. با این حال، قبل از مصرف مکمل‌های زنجبیل با دوز بالا با پزشک خود مشورت کنید.
مریم گلی قرمز (Danshen)
گونه ای از گیاه مریم گلی به رنگ قرمز است که به آن مریم گلی قرمز یا سلوی قرمز می‌گویند. نام علمی این گیاه Salvia miltiorrhiza است. این گیاه در طب سنتی چینی استفاده می‌شود. مطالعات انسانی و حیوانی نشان داده که این گونه گیاهی اثرات مثبتی بر سلامت کبد دارد.
مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که مریم گلی قرمز ممکن است به شما در برابر بیماری کبدی مرتبط با الکل کمک کرده و باعث بازسازی بافت کبد شود. در حالی که برخی مطالعات انسانی نشان می‌دهد که تزریق مریم گلی قرمز در هنگام استفاده از سایر داروهای گیاهی، می‌تواند به درمان فیبروز کبد کمک کند.
جینکو بیلوبا (Ginkgo Biloba)
کهن‌دار یا جینکو بیلوبا یک گیاه محبوب است که برای بهبود سلامت کبد مفید است. یک مطالعه بر روی جوندگان نشان داد که تزریق جینکو بیلوبا باعث کاهش فیبروز کبدی و افزایش عملکرد کبد در آنها می‌شود. جینکو بیلوبا عوارض جانبی ندارد.
گون (Astragalus)
گون یک گیاه خوراکی است که در طب سنتی نیز استفاده می‌شود. مملو از ترکیبات دارویی، از جمله ساپونین‌ها ، ایزوفلاونوئیدها و پلی ساکاریدها است که دارای خواص درمانی قدرتمندی هستند. به طور کلی عوارضی ندارد و باعث آسیب کبدی نمی‌شود.
مطالعات بر روی جوندگان نشان می‌دهد که گون هنگام استفاده به تنهایی یا در ترکیب با گیاهان دیگر ممکن است از کبد در برابر فیبروز و کبد چرب ناشی از رژیم غذایی پرچرب محافظت کند.
چکیده نوشتار
در این نوشتار 10 گیاه دارویی که برای پیشگیری و بهبود بیماریهای کبدی مفید هستند، معرفی شدند. این گیاهان شامل خار مریم، جینسینگ، چای سبز، شیرین بیان، زردچوبه، سیر، زنجبیل، مریم گلی قرمز، جینکو بیلوبا و گون هستند که برای کاهش نشانگرها یا شاخص‌های آسیب کبدی مانند شاخص‌های ALT, AST, GGT, CRP مفید هستند.
این گیاهان به شکل ادویه، دمنوش، عصاره، عرقیات گیاهی، مکمل، قرص و شربت موجود هستند. گیاهان دارویی اگر در دوزهای کم بعنوان دمنوش گیاهی یا ادویه مصرف شوند بی‌خطر هستند. اما برای مقاصد درمانی باید حتما با مشورت با پزشک مصرف گردند.
منبع: healthline