آیا سبک فرزندپروری می‌تواند بر روی سلامت جسمی کودکان تاثیر بگذارد؟
شگفت آور نیست که رابطه بین والدین و فرزند پر از برخورد و یا نادیده انگاشتن، بر سلامت ذهنی و یا احساسی کودک اثر منفی داشته باشد. البته سبک فرزندپروری (روش پرورش فرزند) نیز می‌تواند بر سلامت جسمانی کودک اثر بگذارد. در این نوشتار سعی می کنیم رابطه سبک فرزندپروری و سلامت جسمی کودکان را بر مبنای تحقیقات علمی به شما نشان دهیم.
یک تحقیق زیرکانه نشان داده که بین شیوه‌ای که والدین با فرزند خود برخورد می‌کنند و تغییرات جسمی کودک رابطه‌ای وجود دارد.
در تحقیقی که در سال ۲۰۱۶ در نشریه فامیلی سایکالوژی (Family Psychology) منتشر شد به رابطه بین شیوه پرورش فرزند و التهابات و فعالیت سیستم ایمنی در کودکان پرداخته است. محققین دریافتند که یک شیوه پرورش فرزند که در آن والدین کاری بکار فرزندشان نداشتند (نمی‌دانستند که کودکشان کجاست و یا چه می‌کند، نه نظمی بر آنها اعمال می‌کردند و نه با او گرم برخورد می‌کردند و نه به زندگی او اهمیتی می‌دادند) سیستم ایمنی فعالتری داشتند. فعالیت زیاد سیستم ایمنی برای سلامتی بدن مفید نیست.
فرزندپروری چیست؟
فرزندپروری فرآیند تقویت و حمایت از پیشرفت فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و فکری فرزند از نوزادی تا بزرگسالی است. پرورش، به جنبه‌های رشد و نمو و تربیت کودک منهای رابطه ژنتیکی با پدر و مادر توجه دارد.
روشهای فرزندپروری با توجه به دوره تاریخی ، نژاد / قومیت ، طبقه اجتماعی و سایر خصوصیات اجتماعی متفاوت است.
طبقه اجتماعی،اعتقادات، ثروت و درآمد، بر چگونگی پرورش کودک بیشترین تأثیر را دارد. گذشت زمان و رشد تکنولوژی نیز در روش تربیتی اولیاء تأثیر می‌گذارد.
سبک‌های فرزندپروری
روانشناسان چهار سبک یا روش را برای فرزندپروری مشخص کرده‌اند که عبارتند از:
- مستبد بودن (کنترل زیاد و محبت و حمایت کم)
- سهل انگار بودن (کنترل کم و محبت و حمایت زیاد)
- مقتدر بودن (کنترل و محبت و حمایت مناسب و منطقی)
- بی تفاوت بودن (کنترل کم و محبت و حمایت کم)
سبک فرزندپروری مستبدانه (Authoritarian)
والدینی که از این روش استفاده می‌کنند مجموعه‌ای دقیق از قوانین دارند و از کودکان خود اطاعت مطلق را انتظار دارند. تصمیمات و فرمان‌های خود را برای کودکانشان توضیح نمی‌دهند. کودکانشان را با سردی و بدون حمایت کردن تنبیه می‌کنند. کودکانی که با این روش بزرگ می‌شوند احتمالا از بودن در موقعیت‌های جدید واهمه دارند و از افسردگی و خودکم‌بینی رنج می‌برند.
سبک فرزندپروری آزادانه یا سهل‌انگار (Permissive)
والدینی که سهل انگار هستند عموما بر دستورات و مقررات تاکید نمی‌کنند. حد و مرز تعیین نمی‌کنند و رفتار فرزندانشان را کنترل نمی‌کنند. فرزندانی که والدینشان سهل انگار هستند به بلهوسی و تهاجمی بودن گرایش دارند. به مقررات و حد و حدود بی توجه هستند و با درصد بالاتری از خطر استفاده از مواد مواجهه می‌شوند. آنها همچنین بسیار بیشتر در معرض خطر افسردگی و نگرانی قرار دارند.
سبک فرزندپروری مقتدرانه (Authoritative)
والدینی که از این روش برای پرورش فرزندان خود استفاده می‌کنند برای آنها مقررات و حد و حدود می‌گذارند و اگر آنها اطاعت نکنند عواقب کارهایشان را به آنها گوشزد می‌کنند. آنها همچنین به گونه‌ای احساسی مسئولیت پذیر و خونگرم هستند و عادت دارند به حرف‌های فرزندانشان گوش دهند و با آنها رابطه برقرار کنند. کنترل و حمایت هم‌زمان در سبک پرورش مقتدرانه توسط وادین وجود دارد. کودکانی که با این روش پرورش می‌یابند از سلامت عاطفی بهتر، مهارتهای اجتماعی و انعطاف برخوردارند. این فرزندان با احتمال بیشتری با والدینشان رابطه امن برقرار می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که این سبک مفیدترین روش پرورش کودک است.
سبک فرزندپروری بی‌تفاوت (Uninvolved)
والدینی که از این روش استفاده می‌کنند عموما ارتباط و درگیری کمتری با فرزندانشان دارند. آنها با فرزندان خود خونگرم نبوده و به نیازهای عاطفی فرزندان پاسخگو نیستند. آنها به نظارت و منضبط کردن کودکان زیاد توجه نمی‌کنند. در این روش والدین اغلب از نظر عاطفی و گاهی حتی فیزیکی در خانه حضور ندارند. اینگونه والدین بدترین عواقب را برای کودکانشان ببار می‌آورند. این فرزندان اغلب از نظر عاطفی شکست خورده و نگران بار آمده و بیشتر در معرض رفتارهای خطرناک قرار می‌گیرند. (از جمله مصرف مواد)
رابطه بین فرزندپروری و سیستم ایمنی بدن
از نظر باور عامه مردم روش پرورش کودک بر روی احساسات و روح و روان کودک تاثیر می گذارد اما محققین ثابت کرده اند علاوه بر سلامت روحی روانی تاثیرات جسمی نیز بر روی کودکان وابسته به سبک فرزندپروری است. برای همین تحقیقات زیادی در خصوص سبک فرزندپروری و تغییرات جسمی انجام شده است.
مثلا تحقیقی بر روی تاثیر روشهای گوناگون فرزندپروری بر سلامت کودکان، توسط محققان دانشگاه اورگان انجام شده که در آن بزاق دهان 102 کودک با میانگین سنی 9 سال را آزمایش کردند.
محققان نمونه بزاق را برای تعیین میزان پروتئین واکنشی C و ایمونوگلوبین ترشحی Aآزمایش کردند، میزان این پروتئین نشانگر میزان التهاب کلی بدن است و میزان ایمونوگلوبین نیز نشانگر میزان فعالیت سیستم ایمنی است.
سپس از والدین کودکان خواسته شد تا پرسشنامه فرزندپروری آلاباما را پر کنند. این پرسشنامه 5 وجه روش فرزندپروری را اندازه گیری می‌کند. این 5 وجه عبارتند از:
- برخورد مثبت والدین
- روشهای انضباطی مثبت
- استفاده مداوم شیوه‌های مثبت انضباطی
- استفاده از تنبیهات بدنی
- مشاهده و نظارت
التهاب و فعالیت سیستم ایمنی کودکان
نتایج تحقیق روشن بود. میزان بالاتر التهاب و فعالیت سیستم ایمنی کودکان شرکت کننده در آزمایش با نظارت شدید/ضعیف والدین ارتباط داشت. از 4 سبک فرزندپروری روش مقتدرانه کمترین التهاب و فعالیت سیستم ایمنی کودکان را نشان داد.
چه چیزی می‌توانست در پشت این رابطه باشد؟ نیکلاس بی، آلن پروفسور دانشگاه اورگان و همکار تالیفی این تحقیق می‌گوید: “یک دلیل می‌تواند این باشد که والدین از کودکان می‌خواهند که بیشتر از حد توانشان خود را اداره کنند.”
نظارت شدید هم در فرزندپروری جنون آمیز است. مثل نظارت شدید والدین فرزندانی که از اساتید، در مورد ریز نمرات فرزندانشان سوال می‌کنند. همینطور عدم نظارت یک فرزند 9 ساله تا به آن حد که والدین ندانند فرزندشان با چه کسی دوست است و چکار می‌کند. نظارت نکردن مانند نظارت بیش از حد تاثیر منفی بر سلامت کودکان دارد. زیرا نه تنها کودک را از خطرات بالقوه و انتخاب‌های بد آگاه نمی‌کند بلکه آنها را نیز آشفته می‌کند. اصولا نظارت در حد اعتدال مناسب است و به نظر می رسد سبک مقتدرانه (کنترل و حمایت فرزند) بهترین نتیجه را بر سلامت روحی روانی و جسمی کودکان دارد.
آیا شما پدر و مادری با نظارت شدید هستید؟
فشار طولانی مدت می‌تواند برای سلامت فرزندان بد باشد. دکتر آلن می‌گوید “هنگامی که عوامل آسیب‌رسان (عوامل بیماری‌زا) در بدن هستند فعالیت سیستم ایمنی خوب است، اما فعالیت طولانی مدت سیستم ایمنی اصلا خوب نیست”.
بهترین روش فرزندپروری برای سلامت کودکان
بهترین روش فرزندپروری برای سلامت فرزندان چیست؟ دکتر آلن می‌گوید مثل همه چیزها اعتدال و میانه روی در زندگی و پرورش فرزند کلیدی است. نظارت از بالا و برخورد بیش از حد برای بچه‌ها خوب نیست زیرا بچه ها به تجربه کردن و تا حد معمول مستقل بودن نیاز دارند. اما فرزندپروری سهل انگارانه (هنگامی که والدین به زندگی فرزندان توجه نمی‌کنند و با آنها پیوند محکمی ندارند) برای تکامل جسمی و روانی و احساسی آنها نیز خوب نیست.
دکتر آلن بر این باور است که بهترین روش فرزند پروری برای سلامت فرزندان آن است که میانه این دو حد درنظر گرفته شود. فرزندپروری باید اجازه استقلال به کودک داده و پرورش مناسب را فراهم کند.
مانند پرورش یک درخت که ابتدا برای آن داربست زده می‌شود و به مرور زمان که رشد یافت داربست برداشته می‌شود. برای پرورش فرزندان نیز در زمان رشد والدین باید جنبه‌های حمایتی داشته باشند و سپس با گذشت زمان این حمایت‌ها کمتر شوند تا استقلال فرزندان حفظ شود.
درک روش فرزندپروری شما به شما کمک می‌کند که ببینید چگونه تعاملات شما ممکن است بر سلامتی و خوشبختی فرزندتان تاثیر بگذارد. اگر مطمئن نیستید که شیوه فرزندپروری شما برای فرزند شما بهترین است، راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند تا والدین مقتدرتری باشید.
پند آریاتیس
سبک فرزندپروری مهمترین تاثیرات روحی روانی و جسمی را بر فرزند دلبندتان می‌گذارد. تکنولوژی و سبک زندگی امروزی شکاف بزرگی بین والدین و فرزندان ایجاد کرده است. برای از بین بردن این شکاف زمان بیشتری را با فرزند خود صرف کنید و از جنبه‌های کنترلی و حمایتی فرزندتان غافل نشوید.
منبع: verywellfamily